عراق پایتخت دیپلماسی این روزهای جهان عرب

در حالی که نشست های سی و یکمین نشست فوق العاده اتحادیه بین المجالس عرب روز جمعه در بغداد به پایان رسید، کار سی و چهارمین کنفرانس اتحادیه پارلمانی عربی برای بررسی مسائل سیاسی و اقتصادی عربی از شنبه با شعار «تقویت نقش عراق در کشورهای عربی» آغاز شد.

به گزارش رسانه‌های عراقی در این کنفرانس 18 کشور عربی شامل 14 رئیس مجلس و 4 نماینده رئیس مجلس در این شرکت کرده‌‌اند.

عراق در 15 ژانویه گذشته ریاست اتحادیه بین المجالس عرب را بر عهده گرفت و محمد الحلبوسی، رئیس مجلس این کشور ریاست آن را بر عهده گرفت.

اهداف نشست بغداد

اتحادیه پارلمانی عرب یک سازمان عربی است که در ژوئن 1974 با هدف کلی تلاش برای رشد همکاری های اعراب از طریق نهادهای نمایندگی، سیاسی، صنفی تأسیس شد.

از اهداف دیگر این اتحادیه، بیان خواسته ها و مسائل شهروندان عرب و هماهنگی و همکاری بین پارلمان های عربی در مواجهه با خطرات و چالش‌هایی که امنیت ملی اعراب را در زمینه های مختلف تهدید می کند، بوده است.

اتحادیه مجالس عربی شامل اردن، امارات، بحرین، تونس، الجزایر، جیبوتی، عربستان سعودی، سودان، سوریه، سومالی، عراق، عمان، فلسطین، قطر، کومور، کویت، لبنان، لیبی، مصر، مراکش موریتانی و یمن است.

نشست سی و چهارم اتحادیه پارلمان عربی در شرایطی برگزار می‌شود که طی سالهای اخیر بغداد خیز بلندی برای تقویت روابط با کشورهای عربی و احیای جایگاه برجسته گذشته در جهان عرب برداشته است.

در این ارتباط میشل موسی، یکی از اعضای پارلمان لبنان و یکی از اعضای کمیته اجرایی اتحادیه پارلمان عرب، تایید کرد که عراق نقش اساسی و محوری در برقراری روابط بین کشورهای عربی و حل و فصل اختلافات منطقه ایفا می کند.

همچنین السعید محمد محمود یکی از اعضای پارلمان سومالی گفت: "عراق شاهد بازگشت قوی به کنفرانس هایی است که برای حل مشکلات و اتحاد کشورهای عربی کار می کنند. "

به نوبه خود، فهمی الزعاریر، دبیر شورای ملی فلسطین و عضو کمیته اجرایی اتحادیه پارلمان عربی، با اشاره به اینکه «عراق در حال برداشتن گام‌های بزرگی برای احیای نقش خود به‌عنوان یک رهبر عربی است»، به تمجید از «نقش شورای نمایندگان عراق و قابلیت‌های سازمانی بالای آن در میزبانی از اتحادیه پارلمان عربی پرداخت.

همچنین حمود بن أحمد اليحيائي عضو مجلس شورای سلطنت عمان با اشاره به روابط کشورش با عراق و فضای باز اقتصادی بین دو کشور گفت: «کنفرانس در حمایت از همگرایی اعراب و بازگشت عراق به صفوف عربی موفقیت بزرگی خواهد داشت».

از طرف دیگر همانگونه که از شعار این دور از کنفرانس مشخص است حمایت از حفظ ثبات عراق به عنوان یک کشور مهم عربی در دستور کار اهداف نشست بغداد قرار دارد.

در این رابطه احمد الصفدی رئیس پارلمان اردن در کنفرانس پارلمان عرب در بغداد و به دنبال آن الملومه گفت که "ما حمایت خود را از تلاش های عراق برای دستیابی به آرمان های مردم عراق تایید می کنیم."

 وی افزود: ثبات و امنیت بغداد ستون امنیت منطقه است و عراق امن و یکپارچه به نفع ملت عرب است

دکتر عبد السلام نصية یکی از اعضای مجلس نمایندگان لیبی و یکی از اعضای کمیته اجرایی نیز با اشاره به «نقش عراق در سازماندهی فعالیت‌های این کنفرانس، که از ثبات عراق حمایت می‌کند»، خاطرنشان کرد: «همه نقش بزرگ عراق در همگرایی عربی را می‌دانند و ما از بازگشت عراق به مجامع عربی خوشحالیم.

چشم‌داشت عراق از همگرایی عربی

تقویت گرایش عراق به سمت احیای جایگاه مهم گذشته این کشور در جامعه عربی و کمک به تقویت همگرایی عربی، در نتیجه درک نخبگان سیاسی و مقامات بغداد از تأثیرپذیری بالای مستقیم و غیرمستقیم اوضاع این کشور از محیط منطقه ای بوده است. پیچیدگی‌های موجود در مناقشات میان قدرت‎‌های منطقه‌ای بویژه عربستان سعودی و ایران و ترکیه، و همچنین بلوک‌بندی‌‌های موجود در شورای همکاری خلیج‌فارس، موجب شده تا در سالهای گذشته عراق در بهره‌گیری از بسیاری از پروژه‌های پرمنفعت که می‌تواند در به حرکت درآوردن چرخ های اقتصاد عراق کمک ‌کند دور بماند؛ از جمله خط لوله گاز قطر به ترکیه از طریق خاک عراق، پروژه راه آهن بین خلیج فارس و ترکیه از طریق عراق.

حضور برجسته عراق در میانجی گری در روابط ایران و عربستان و پیشرفت‌های بوجود آمده در این زمینه نشانگر آن است که این کشور می‌تواند در ایجاد توافق‌های سیاسی در سطح منطقه ای و بالاتر اثرگذار باشد. برگزاری اجلاس سران همکاری در آگوست 2021 با حضور اکثر بازیگران مهم منطقه‌ای، توانایی عراق در ایجاد یک اجماع سیاسی منطقه ای که ثبات را به منطقه باز می گرداند، به اثبات رسانید.

وزن و جایگاه نامتوازن بین‌المجالس عربی در تحولات

در ساعات گذشته رسانه‌های عراقی از زبان برخی مقامات شرکت کننده در اجلاس بخش‌هایی از بیانیه پایانی نشست را خبررسانی کرده اند از جمله توصیه به صدور بیانیه ای در «محکومیت کشتار جدید مردم فلسطین در شهر نابلس اشغالی توسط نیروهای رژیم اشغالگر صهیونیستی»، پیشنهاد افتتاح حساب مالی جدید در یک کشور عربی دیگر بجای لبنان (به دلیل وضعیت مالی این کشور و مشکلاتی در برداشت سپرده‌گذاری‌های مربوط به این سازمان نزد بانک‌های لبنانی) و همچنین پیشنهاد بازگرداندن سازمان به مقر قبلی خود در دمشق پایتخت سوریه.

این در حالی است که ازیکسو میان موضوعات تحت مذاکره در بیانیه پایانی و حجم مشکلات و بحران‌هایی که جهان عرب با آنها دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر میان پتانسیل و میزان نقش‌آفرینی سازمان‌های متشکل عربی همانند اتحادیه بین‌المجالس، اتحادیه پارلمان عربی و یا اتحادیه عرب در حل بحران‌ها توازن وجود ندارد و همین موضوع موجب کاهش وزن و اهمیت تصمیمات آنها در تحولات بین المللی و حتی در رویدادهای درونی جهان عرب شده است.

این سازمان‌ها باید به طور موثرتری در جهت حل مشکلات و مصائب کشورهای عربی در سوریه، فلسطین، یمن، عراق، لیبی، و همچنین قدم گذاشتن در مسیر حل و فصل اختلافات میان اعضا گام‌های عملی بردارد. برای مثال یکی از موضوعات بسیار مهم که در این نشست به صورت کمرنگی به آن پرداخته شده مسئله حمایت از مبارزات ملت فلسطین و مقابله با جنایات اشغالگران صهونیست‌ است که محکومیت های کلامی باید با اقدامات عملی همانند تحریم کالاهای اسرائیلی و یا اجماع در شکایت به نهادهای بین المللی همراه شود. مثال دیگر خلا محکومیت تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک سوریه می‌باشد. البته انتظار می‌رود که با بازگشت سوریه و حضور قدرتمندتر عراق، شاهد کمرنگ شدن نقش‌ کشورهای حاشیه خلیج فارس در رهبری چنین نهادهایی و تغییر رویکرد محسوس این نهادها در قبال بحران‌های عربی باشیم.